Jakie są podstawowe różnice między autyzmem a zespołem Aspergera? Takie i inne pytania bardzo często pojawiają się w dyskusjach dotyczących zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD). W obliczu nieustannie postępujących badań naukowych i istotnej zmiany w klasyfikacji zaburzeń ASD, (która została wprowadzona przez WHO w styczniu 2022 roku), warto przyjrzeć się temu zagadnieniu nieco bliżej!
Najnowsza klasyfikacja ICD-11 nie wyróżnia już zespołu Aspergera i autyzmu
Światowa Organizacja Zdrowia w styczniu 2022 roku wprowadziła nową Klasyfikację Chorób i Problemów Zdrowotnych. Otóż w swojej najnowszej klasyfikacji chorób ICD-11 nie wyróżnia się już odrębnie takich zaburzeń jak zespół Aspergera czy autyzm. W ich miejsce pojawia się ogólne pojęcie spektrum autyzmu. Zgodnie z najnowszą terminologią spektrum autyzmu obejmuje konkretne podkategorie zaburzeń, które konkretniej opisują sposób funkcjonowania pacjenta bądź pacjentki i trudności dominujące. Jakie zatem zaburzenia kryją się pod pojęciem spektrum autyzmu w najnowszej klasyfikacji? Przede wszystkim zwraca się uwagę na to, czy występują zaburzenia rozwoju intelektualnego, zaburzenia języka funkcjonalnego, a także inne bliżej określone i nieokreślone zaburzenia ze spektrum autyzmu.
Co według najnowszej klasyfikacji obejmuje spektrum autyzmu?
Nowe kryteria diagnozowania zaburzeń ze spektrum autyzmu koncentrują się na dwóch głównych obszarach: trudnościach w komunikacji i interakcjach społecznych oraz powtarzających się zachowaniach i ograniczonych zainteresowaniach. Uwzględniają one także możliwość współwystępowania z zaburzeniami intelektualnymi i funkcjonalnymi, pozwalając na szersze rozpoznanie osób ze spektrum zaburzeń autyzmu.
Skąd tak dość znaczące zmiany? Głównym celem jest zapewnienie bardziej spersonalizowanego podejścia do procesu samej diagnozy i lepsze zrozumienie istoty doświadczeń osób ze spektrum autyzmu. Zmiana w klasyfikacji bezpośrednio związana jest z postępami w badaniach naukowych. Te przeprowadzone na przełomie ostatnich lat dowodzą, że autyzm jest zaburzeniem o bardzo szerokim zakresie objawów i różnym stopniem ich nasilenia. To oznacza, że trudno jest ustalić ostre granice między poszczególnymi kategoriami diagnostycznymi.
Co daje nowa klasyfikacja zaburzeń ze spektrum autyzmu?
Z pewnością nowa klasyfikacja oznacza wsparcie dla osób z ASD ze względu na:
- spersonalizowaną diagnostykę;
- lepsze zrozumienie spektrum autyzmu;
- większą świadomość różnorodności spektrum autyzmu.
Takie podejście pozwala na lepsze dostosowanie programów edukacyjnych do indywidualnych potrzeb osoby ze spektrum autyzmu i jest niezwykle pomocna zarówno dla nauczycieli, jak i ich rodziców. W nowym podejściu już nie koncentrujemy się na samej etykiecie diagnostycznej, tylko dostosowujemy się do konkretnych potrzeb osoby ze spektrum autyzmu. Niezależnie od tego, czy osoba ze spektrum została wcześniej zdiagnozowana jako osoba z zespołem Aspergera czy z autyzmem. Wszelkie plany terapeutyczne czy edukacyjne powinny być zatem indywidualne.
Różnice między zespołem Aspergera a autyzmem – podstawowe wyróżniki
Jednym z głównych czynników różnicujących oba zaburzenia ze spektrum autyzmu jest moment pojawienia się pierwszych objawów. Otóż autyzm u dziecka najczęściej jest identyfikowany już we wczesnych latach życia. Zwykle diagnoza ma miejsce w okolicach drugiego bądź trzeciego roku życia dziecka. Z kolei zespół Aspergera zazwyczaj rozpoznawany jest w okresie wczesnoszkolnym. Źródła podają, że zwykle między ósmym, a jedenastym rokiem życia dziecka.
U dzieci z autyzmem zauważalne są między innymi problemy związane z zaburzeniem mowy i opóźnienia rozwojowe, a z kolei dzieci z zespołem Aspergera mogą mieć ogólny problem z rozumieniem zasad rządzących relacjami społecznymi oraz z interpretacją języka niewerbalnego. Wiemy natomiast, że spektrum autyzmu obejmuje niezwykle szeroki zakres objawów i różnorodność w funkcjonowaniu jednostek, od tych wykazujących znaczne trudności w komunikacji i zachowaniach społecznych, po osoby z wysokim funkcjonowaniem, które mogą mieć specyficzne talenty lub zainteresowania.
Różnice między zespołem Aspergera a autyzmem – zmiana w podejściu
Dotychczas dzieci z diagnozą autyzmu często były postrzegane przez pryzmat ich ograniczeń. Obecnie badania dowodzą, że większość osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu charakteryzuje się poziomem inteligencji werbalnej i niewerbalnej w zakresie normy. Oznacza to, że charakterystyczne objawy dla autyzmu nie muszą wcale oznaczać obniżonych funkcji poznawczych.
Z pewnością nowa klasyfikacja ICD-11 podkreśla potrzebę indywidualnego podejścia do każdej osoby ze spektrum autyzmu, a uwzględnienie unikalnych potrzeb i indywidualnych, mocnych stron każdej z nich, może zapewnić skuteczne wsparcie na wielu poziomach.
