Na samym wstępie odpowiedz szczerze na trzy pytania:
- Czy masz problem z wyrażaniem swoich emocji i własnego zdania?
- Czy trudno jest Ci odmówić szefowi wykonania kolejnego zadania i to nawet w sytuacji, kiedy Twój grafik dosłownie… pęka w szwach?
- A może w kontaktach towarzyskich nie potrafisz odmówić czegoś swoim najbliższym znajomym?
Znasz to? Być może w głębi serca czujesz, że powinieneś bądź powinnaś zadbać o własne potrzeby, ale z jakiegoś powodu za każdym razem czujesz wewnętrzną blokadę przed stanowczym powiedzeniem „nie”. Dlaczego tak się dzieje? Czy bycie człowiekiem asertywnym to umiejętność zarezerwowana wyłącznie dla osób pewnych siebie? I wreszcie: jak wyzbyć się poczucia winy za stawianie granic?
Koniecznie zapoznaj się z naszym artykułem, bo asertywność to umiejętność, której każdy może (i powinien) się nauczyć.
Asertywność – jak nauczyć się wyrażać własne myśli, uczucia i potrzeby?
Ważne jest to, aby zrozumieć, że asertywność jest kluczem do budowania zdrowych relacji z innymi ludźmi. Niestety wiele osób zmaga się z poczuciem winy, kiedy tylko przychodzi moment, aby komuś odmówić. W takiej sytuacji często stajemy przed trudnym wyborem: wygenerować u siebie poczucie winy czy zadbać o własne dobro?
Jednak… wcale nie musimy wybierać. Nie powinniśmy czuć się winni za to, że stawiamy na szczerość i decydujemy się postawić na swoje potrzeby. Asertywność wcale nie jest oznaką egoizmu. To umiejętność szczerej komunikacji z innymi. Pozwala ona na wyrażanie własnych myśli, uczuć i potrzeb w sposób zrównoważony i szanujący zarówno nasze własne granice, jak i granice innych osób. Mówienie „nie” w wymagających tego sytuacjach jest nie tylko dozwolone, ale i konieczne.
Asertywność – jak odmawiać, aby nie czuć poczucia winy?
W asertywności niezwykle ważne jest to, w jaki sposób odmawiasz i komunikujesz się z drugą osobą. Twoja odmowa powinna być jasna, spokojna i zdecydowana. Aby to najlepiej zobrazować posłużmy się konkretnym przykładem.
- O tym, dlaczego zawsze warto tworzyć jasne komunikaty.
Osoby o niskiej pewności siebie często lawirują w swoich odmowach i przez to… nie są zbyt stanowcze. Niejasne i niezdecydowane odmowy mogą być źródłem wielu nieporozumień i frustracji. Dlaczego?
Posłużmy się prostym przykładem: Załóżmy, że Twoja przyjaciółka bądź przyjaciel prosi Cię o pomoc w zakupach, na które tak naprawdę nie masz czasu ze względu na dużą ilość zadań w pracy. W takiej sytuacji osoby, które nie są pewne siebie często odpowiadają w sposób niejednoznaczny:
– No nie wiem. Wiesz, staram się nadgonić obowiązki w pracy, ale może postaram się Ci jakoś pomóc. Nie mogę nic obiecać, ale…
Na tym przykładzie widzisz doskonale, że tego rodzaju odpowiedź nie stanowi ani wyraźnej odmowy, ani nie jest jakąkolwiek deklaracją. W ten sposób (mimo tego, że masz naprawdę dobre intencje!), pozostawiasz drugą stronę w niepewności. Za kilka dni, kiedy nadejdzie termin, w którym Twój przyjaciel bądź przyjaciółka będzie potrzebować Twojej pomocy, odmowa może być jeszcze trudniejsza i stwarzać dodatkowe komplikacje. To właśnie dlatego lepiej jest od razu (i zgodnie z prawdą) stanowczo odmówić. Pamiętaj jednocześnie, że Twoja odpowiedź powinna być spokojna i pozbawiona elementów wrogości czy manipulacji. Z pewnością dużo lepszą odpowiedzią będzie:
– Bardzo Cię przepraszam, ale w ciągu najbliższych 3 dni mam dużo pracy i nie dam rady. Jeśli jednak będę mogła Ci pomóc w przyszłym tygodniu, to daj mi znać.
Chcesz zachowywać się asertywnie i czuć się dobrze ze swoją odmową? Stosuj kilka prostych zasad:
- Zachowuj spokój;
- Bądź stanowczy bądź stanowcza;
- Szczerze wyrażaj swoje uczucia bądź zamiary;
- Wykazuj zrozumienie i empatię drugiej osobie;
- Krótko i stanowczo wyjaśnij swoje powody;
- Zaoferuj alternatywne rozwiązanie (oczywiście nie jest to żaden przymus, ale jeśli czujesz, że możesz zaproponować inny termin bądź sposób rozwiązania – zawsze warto mówić o tym w sposób otwarty).
Widzisz zatem, że zachowanie asertywne wcale nie musi wiązać się z poczuciem winy. Jest wręcz odwrotnie. Pracując regularnie nad swoją asertywnością (np. w trakcie treningu asertywności ze wsparciem terapeuty), nie tylko sam bądź sama osiągasz zamierzony efekt i budujesz większą pewność siebie, ale jednocześnie poprawiasz swoje relacje z innymi i wzbudzasz większy szacunek.
Asertywność w kontrze do manipulacji, agresji i pasywności
Na sam koniec podkreślmy to raz jeszcze – asertywność jest pozytywną postawą i stanowi niezbędną umiejętnością w życiu każdego człowieka, który dąży do harmonii i utrzymaniu dobrych relacji z innymi. W kontrze do asertywności stoją takie negatywne postawy jak agresja, manipulacja (bierna agresja) oraz pasywność:
- Uległość skłania nas do ciągłego ustępowania i poświęcania własnych pragnień dla innych.
Asertywność pozwala wyrazić swoje uczucia i zamiary bez poczucia winy lub strachu.
- Agresja narzuca coś komuś.
Asertywność zawsze szuka harmonii, spokoju i wspólnego zrozumienia.
- Manipulacja jest próbą ukrytej kontroli.
Asertywność bazuje na uczciwej i szczerej komunikacji.
Pamiętaj: asertywność stanowi złoty środek między pasywnością a agresją i umożliwia zdrowe i uczciwe wyrażanie własnych potrzeb. Niezwykle ważne jednak jest jednak to, w jaki sposób wyrażasz swoje potrzeby. Asertywna komunikacja wymaga jasności, empatii i szacunku zarówno dla siebie oraz dla innych.
