Samoocena mojego dziecka

Jak często słyszysz z ust swojego dziecka „znowu mi nie wyszło”, „jestem beznadziejny”, „każdy by sobie lepiej poradził”? Być może zastanawiasz się dlaczego Twoja pociecha tak rzadko wierzy we własne siły, a tak często jest z siebie niezadowolona. Może przeszło Ci przez myśl pytanie, co mogę z tym zrobić? Czytając ten artykuł będziesz miał szansę odpowiedzieć sobie na nurtujące Cię pytania i sprawdzić, czy Twoje dziecko ma problem z samooceną.

Na co wpływa samoocena?

Na samoocenę składają się uczucia na swój temat oraz postawy jakie prezentujemy wobec samych siebie. To przekonanie o byciu wystarczająco dobrym oraz wartościowym.

Niska samoocena wiąże się z odrzucaniem i niezadowoleniem z siebie.  

Być może zastanawiasz się na co konkretnie ma wpływ nasze poczucie własnej wartości. Otóż, podejmowane decyzje, komunikacja z innymi, pewność i otwartość w kontaktach społecznych, przekonanie i wiara w swoje możliwości, poczucie szczęścia, to tylko przykłady obszarów, na które istotnie wpływa samoocena.

Osoby charakteryzujące się dobrym poziomem samooceny są znacznie bardziej wytrwałe w działaniu, częściej doświadczają pozytywnych emocji, są bardziej aktywne. Ludzie borykający się z niskim poczuciem własnej wartości szybciej się poddają, nie dążąc do celu, mają mniejsze poczucie szczęścia, częściej przyjmują postawę bierności, czując się bezradne.

 Co kształtuje samoocenę dziecka?

Na to, jak dziecko czy nastolatek postrzega samego siebie, ma wpływ bardzo szeroka gama czynników. Niemałe znaczenie mają tutaj rodzice, ich reakcje, zachowania, słowa. Postawy rodzicielskie służące budowaniu pozytywnej samooceny dziecka:

• przyjmowanie, akceptowanie emocji dziecka, również tych trudnych
• adekwatne odpowiadanie na potrzeby
• okazywanie miłości, bliskości i czułości
• akceptowanie ograniczeń i trudności dziecka
• jasne stawianie granic i konsekwentne ich przestrzeganie
• liczenie się ze zdaniem dziecka, traktowanie go na równi
• pozwalanie na samodzielność

W późniejszym okresie życia, ważną rolę zaczyna odgrywać otoczenie. Już na początku szkolnej przygody, dziecko dowiaduje się o tym, jak widzą go inne dzieci, nauczyciele, wychowawcy. Jeśli nie jest akceptowane, ale wyśmiewane, nierozumiane czy odrzucane, dostaje sygnały, że „coś jest z nim nie tak”, jest gorsze od innych, słabsze. Szczególnie w wieku nastoletnim ważną rolę odgrywają rówieśnicy, to jak się zachowują, co mówią, jaką dostarczają informację zwrotną.

Jak rozpoznać, że moje dziecko ma problem?

Objawy niskiej samooceny mogą być bardzo różnorodne. Uwagę jednak powinno zwrócić izolowanie się, trudności w kontaktach społecznych, niezadowolenie ze swojego wyglądu, ciągłe porównywanie się z innymi, brak wiary we własne możliwości czy częste negatywne komunikaty na swój temat. Jeśli pomyślałeś kiedyś w podobny sposób: „moje dziecko bardzo źle znosi porażki, załamuje się i przeżywa każdy swój błąd” albo „syn/ córka boi się próbować nowych rzeczy, od razu zakłada, że mu nie wyjdzie”, to prawdopodobnie Twoje dziecko ma problem z samooceną.

Kształtowanie pozytywnej samooceny dziecka

Adekwatne poczucie własnej wartości dziecka wymaga dobrej relacji z rodzicem. Tak ważna jest tutaj akceptacja i szczera relacja. Jej budowanie wymaga czasu i wzajemnej otwartości. Staraj się być blisko spraw Twojego dziecka, rozmawiając o jego problemach, codziennych troskach, szkole, bez oceniania, nadmiernego wyrażania własnych opinii czy umniejszania ważności sprawom, o których Ci opowiada.

Jeśli często okazujesz, że jesteś zawiedziony wyborem czy zachowaniem dziecka, porównujesz je do innych, bardzo wysoko stawiasz poprzeczkę, to trudno będzie mu uwierzyć we własne siły, nawet jeśli zapewnisz je, że jest wyjątkowe.

Co teraz?

Trudno jest okazać prawdziwą akceptację dziecku, nie pozbywając się własnych wyobrażeń na temat tego, jakie powinno być, czego powinno potrzebować, czy co powinno czuć. Będąc dorosłymi tak często zapominamy, jak to było być dzieckiem. Nie pamiętamy, że najlepsza zabawa to ta w błocie, a najbardziej lubiana ciocia to ta, która słuchała i rozmawiała jak z dorosłym, rozumiała, że ulubiona zabawka nie może być przestawiana…

Warto pamiętać, że mając negatywny stosunek do samego siebie, trudno będzie nam zbudować w dziecku pozytywną samoocenę. Drogi Rodzicu, jeśli borykasz się z niskim poczuciem własnej wartości, zaopiekuj się najpierw sobą, byś mógł podzielić się tym co masz ze swoim dzieckiem.

Pamiętaj, że do bycia rodzicem nikt Cię nie przygotował ani nie szkolił, nie bój się zadawać pytań i prosić o pomoc. Jeśli czujesz, że Twoje dziecko ma problemy z samooceną i potrzebuje wsparcia, zapraszamy Cię do kontaktu.

Branden, N. (2006). 6 filarów poczucia własnej wartości. Łódź: Wydawnictwo Feeria.  

Jęczmińska, D., (2021). Niska samoocena u dziecka. Warszawa

Łaguna, M., Lachowicz – Tabaczek, K., Dzwonkowska, I. (2007). Skala Samooceny SES Morrisa Rosenberga – polska adaptacja metody. Psychologia Społeczna, 2, 164-176. 

Romanowska-Gręda, K. (2017). Niskie poczucie własnej wartości u nastolatka