Psychika człowieka jest jak gęsty i niezwykle skomplikowany labirynt skrywający wiele tajemnic. W tym psychologicznym świecie pełnym zagadek, znajdują się również ścieżki, które powstają na skutek tłumionych myśli, pragnień i niespełnionych nadziei. Czasem – nasze wzorce myślowe i zachowania mocno odbiegają od tych, które uznajemy za standardowe.
Co jest zatem normą i kiedy możemy mówić o zaburzeniu osobowości? To zagadnienie, które opisujemy w poniższym wpisie. Zapraszamy do lektury!
Czym są zaburzenia osobowości i jak je diagnozować?
Zaburzenia osobowości to trwałe i zakorzenione wzorce, które odbiegają od normy społecznej. Osoby z zaburzeniami osobowości zwykle mają trudności z radzeniem sobie z pewnymi sytuacjami, utrzymywaniem dobrych relacji oraz ogólne trudności w kontaktach z innymi ludźmi. Wiele jednak zależy od schematów zachowań, które wiążą się z konkretnym zaburzeniem. Może to być na przykład trudność z regulacją emocji, impulsywność i skłonność do ryzykownych zachowań, a także… do manipulowania innymi ludźmi i wywyższania się. Gdy zorientujemy się, że coś w naszym zachowaniu znacząco odbiega od normy, warto udać się na konsultację do specjalisty.
Diagnoza zaburzeń osobowości to nie zawsze łatwe zadanie!
Powszechnie uznaje się, że zdiagnozowanie zaburzeń osobowości to trudne zadanie. Diagnoza stanowi bowiem bardzo złożony proces. Kluczem jest jednak skupienie się na długotrwałej obserwacji pacjenta w naturalnym środowisku, a także wykluczenie ewentualnych innych przyczyn zaburzeń zachowań. Wykwalifikowany specjalista – psycholog lub psychiatra, pomoże Ci zidentyfikować źródło Twoich problemów.
Kiedy zwykle orientujemy się, że wzorce naszych zachowań odbiegają od normy?
Nie ma tutaj reguły, natomiast dość często w okresie wczesnej dorosłości (czyli w wieku około 20-30 lat) orientujemy się, że nasze zachowania mogą odbiegać od normy. Wtedy też zwykle zaczynamy również szukać pomocy specjalistów, ponieważ dostrzegamy, że mamy coraz większe problemy związane z funkcjonowaniem w społeczeństwie.
Należy jednak pamiętać, że zaburzenia osobowości rozwijają się stopniowo i to na różnych etapach naszego życia. Co prawda zaburzenia osobowości są stosunkowo rzadko diagnozowane u małych dzieci, ale już na etapie wczesnego dzieciństwa, możemy wykazywać cechy, które będą bezpośrednio wiązać się z późniejszymi zaburzeniami osobowości. W okresie dojrzewania zmiany te, mogą być już dużo bardziej widoczne. Jednak… co jest główną przyczyną zaburzeń osobowości?
To zbiór wielu czynników
Co ważne, nie ma jednoznacznej przyczyny, która mogłaby wyjaśnić pojawienie się zaburzeń osobowości. Wynikają one ze zbioru wielu czynników, zarówno biologicznych, genetycznych, psychologicznych, jak i środowiskowych.
Udowodniono, że dziedziczenie może odgrywać dużą rolę w rozwijaniu się zaburzeń osobowości. Czasem zaburzenia wynikają z przyczyn biologicznych, kiedy nieprawidłowości w funkcjonowaniu naszego układu nerwowego wpływają na rozwój zaburzeń osobowości. Niezwykle kluczowe mogą być również skrajne doświadczenia ze wczesnego dzieciństwa oraz środowisko w jakim dorastamy.
Rodzaje zaburzeń osobowości
Wspominaliśmy już wcześniej, że rodzaj zaburzenia determinuje nasze skrajne zachowania, odczucia i myśli. Klasyfikacja DMS-V Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego wyróżnia 10 rodzajów zaburzeń osobowości:
- Osobowość paranoiczna.
- Osobowość schizoidalna.
- Osobowość schizotypowa.
- Osobowość borderline.
- Osobowość histrioniczna.
- Osobowość narcystyczna.
- Osobowość unikowa.
- Osobowość zależna.
- Osobowość antyspołeczna.
- Osobowość obsesyjno-kompulsywna.
Szacuje się, że nawet 10-20% społeczeństwa może borykać się z różnymi zaburzeniami osobowości. Osobom z zaburzeniami osobowości znacznie trudniej jest funkcjonować w społeczeństwie, a wiele z nich nawet nie zdaje sobie sprawy z problemu. Na szczęście zaburzenia osobowości można leczyć, a dzięki temu znacznie poprawić komfort swojego życia.
Jak wygląda terapia zaburzeń osobowości?
Wiele osób uważa, że leczenie zaburzeń osobowości jest trudne i złożone, ponieważ związane jest ono z głęboko zakorzenionymi wzorcami, które mogliśmy nabyć już we wczesnym dzieciństwie. Leczenie zaburzeń osobowości jest jednak możliwe! Wymaga jednak wsparcia odpowiedniego specjalisty, który zaleci nam odpowiednią, dedykowaną terapię, która może zostać wsparta również farmakoterapią. W wielu przypadkach zaleca się stosowanie terapii poznawczo–behawioralnej (CBT), która pozwala dogłębnie poznać swoje myśli, odczucia i potrzeby. Dzięki terapii CBT jesteśmy w stanie zdefiniować źródła naszych zachowań, a także znaleźć ścieżkę do lepszego radzenia sobie z życiowymi trudnościami.
